کتاب «تاریخ تشیع» از خاستگاه شیعه تهی است/ «جمل» عامل دوقطبی‌سازی اسلام بود
تاریخ انتشار: ۶ تیر ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۴۲۰۷۸۰۲
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ شب بخارا، ویژه بزرگداشت فرهاد دفتری، نویسنده و پژوهشگر، شب گذشته، 5 تیر با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان در مرکز دایرةالمعارف اسلامی برگزار شد.
محمدعلی موحد، مولاناشناس و شمس‌شناس در این نشست بیان کرد: موسسه مطالعات اسماعیلیه تقریبا با شروع انقلاب اسلامی آغاز به کار کرده و از همان ابتدا نیز به سراغ دانشوران ایرانی که صاحب‌نام بودند، از جمله مرحوم داریوش شایگان رفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی در ادامه افزود: کتاب‌های دیگری که ایشان منتشر کرد نیز در ساحت و قلمرو مطالعات مربوط به تاریخ اسماعیلیه بود که امروز در سطح جهانی حرف اول را می‌زند. اما کتاب اخیر ایشان در مورد تاریخ تشیع، پیش از اینکه تبدیل به کتاب بشود، شش فصل داشت، سه فصلِ اول، دوم و چهارم از این کتاب، مختصر‌گونه‌ای از مباحثی است که با تفسیر بیشتر و به صورت مفصل‌تر، در همان کتاب تاریخ اسماعیلیه آمده است. اما سه فصل دیگر کتاب، یعنی فصولِ سوم، پنجم و ششم در بردارنده مطالب تازه‌ای است که در آن کتاب به صورت مفصل به آنها پرداخته نشده است.
موحد تصریح کرد: این سه فصل، مجموعا در حدود 60 صفحه از این کتاب را تشکیل می‌دهد و این در حالی است که، کتاب حاوی 320 صفحه است. یعنی 260 صفحه دیگر کتاب به گونه‌ای است که مطالب آن به صورت مفصل‌تر در کتاب سابق ایشان آمده است و آن سه فصلی که مطالبش تازه است دربردارنده تاریخ شیعه، تاریخ زیدیه و تاریخ مسائل مربوط به علویان است و از شاخه‌های تشیع اسماعیلیه نیز قبلا در آن کتاب، به صورت مستوفی بحث شده است.
این مولاناشناس برجسته در ادامه بیان کرد: موضوع این کتاب مبسوط و گسترده است و ایشان مباحث را در این اثر تلخیص کرده‌اند و به صورت مختصرگونه ترتیب داده‌اند و در این تلخیص ناگزیر مجبور شده‌‌اند که مطالبی را حذف کنند. ولی آن چیزی که می‌خواهم روی آن تاکید کنم، مسئله جنگ جمل است که این جنگ خاستگاه تشیع است اما با این حال، اسمی از این جنگ در کتاب آقای دفتری نیامده است که البته تلخیص این عیوب را نیز دارد.
موحد تصریح کرد: مسئله خروج عایشه، همسر پیامبر(ص)، زبیر و طلحه مسئله بسیار مهمی است و آثار درازمدتی در تاریخ داشته است. خود حضرت امیر(ع) از زبیر به فارس العرب و از طلحه به فیاض العرب تعبیر کرده بود و برای آنها احترام زیادی قائل بود. توجه کنید که ابوبکرد دارای دو دختر بود، یکی از آنها حفصه بود که همسر رسول خدا(ص) شد و دیگری هم همسر زبیر بود، بنابراین این فرد بسیار معتمد و متنفذ بود است. اما با این حال اینها در مقابل علی(ع) جبهه گرفتند، در حالی‌که این دو نفر یعنی طلحه و زبیر پیش از این با علی(ع) بیعت کرده بودند اما این بیعت را شکستند.
وی در ادامه با اشاره به نقش عایشه در این مسئله بیان کرد: عایشه بود که اینها را دعوت کرد و به سوی عراق راه انداخت.در هر صورت مسئله، مسئله جنگ با همسر رسول خدا(ص) و صحابیانی نظیر طلحه و زبیر بود. عمر در روزهای پایانی عمر خود وصیتی کرد و شش نفر برای خلافت بعد از خود معرفی کرد که یکی از اینها خلیفه بشود که برخی از این افراد عبارت از علی(ع)، عثمان، طلحه، زبیر و سعدابن ابی‌وقاص بودند. بنابراین این دو یعنی طلحه و زبیر در زمره این افراد قرار داشتند.
موحد تصریح کرد: تصریح کرد: از جمله دیگر افراد برجسته‌ای که حاضر نشد در رکاب حضرت امیر(ع) باشد، «حسان» که یکی از شعرای بزرگ عصر خود محسوب می‌شود و هر کسی که از شعرای قریش در ذم رسول خدا(ص) شعر می‌خواند، او بود که جواب آنها را می‌داد و زمانی که پیامبر(ص) رحلت کردند او بود که به این مناست سه مرثیه سرود. با علی(ع) نیز بیعت کرد اما در رکاب ایشان حاضر نشد. بنابراین باید به این نکته توجه داشت که بیعت کردن با علی(ع) یک بحث و در رکاب او بودن بحث دیگری است.
وی در ادامه بیان کرد: حتی مسئله جنگ جمل به قدری اهمیت دارد که شخصی مانند شیخ مفید در مورد این جنگ تک‌نگاری دارد. در آن جنگ وقتی حضرت امیر(ع) مقابل آنها قرار گرفت به سپاهیان خود فرمود حق ندارید که قبل از آنها شروع به جنگ کنید و اصل گرفتاری نیز از اینجا شروع شد که برخی از این اعراب برای گرفتن غنیمت به جنگ آمده بودند، در حالی که امام علی(ع) به آنها دستور داده بود که اگر به اردوگاه آنها وارد شدید، فقط سلاحی که با شما جنگیده‌اند را باید به غنیمت بگیرید و حق ندارید که اموال آنها را نیز غارت کنید. در اینجا بود که فریاد عده‌ای بلند شد که چطور می‌شود خون اینها حلال باشد اما اموالشان حرام؟
موحد در ادامه افزود: در واقع نطفه مخالفت با علی(ع) در همان جنگ ایجاد شد. آن عده‌ای که مرجئه شدند، که مرجئه نیز به معنای به تاخیر انداختن است، می‌گفتند ما نمی‌دانیم کدام‌یک از این دو طرف حق هستند و مسئله را می‌گذاریم برای روز آخرت که در آن روز روشن شود که حق با چه کسی بوده است.
وی تصریح کرد: بنابراین آنهایی که در صحنه این جنگ بودند غنیمت می‌خواستند و آدم‌ها را نیز اسیر می‌کردند و می‌فروختند، اما در این بین حضرت امیر(ع) این سؤال را طرح کرد که در اینصورت اگر عایشه اسیر شود سهم چه کسی می‌شود؟
موحد در ادامه بیان کرد: اثر این جنگ، دوقطبی شدن جهان اسلام بود که در مقابلِ عثمانیه، بوترابیه پیش آمد و بنده موافق آقای دفتری نیستم که فرموده‌اند حضرت امیر(ع) در زمان شیخین به کلی در حاشیه رانده شده و به کلی کنار بود و استدلال هم کرده‌اند که در جنگ‌ها نیز نبوده است، اما باید توجه داشت که در جنگ‌های جهادی هیچ‌یک از خلفا نبودند و عمر که بعد از جنگ «جسر» که خیلی ترسیده بودند و حاضر نبودند بروند، موجب شد که خودش برود اما حضرت امیر نذاشت بورد.
وی تصریح کرد: من بیشتر با نظر مرحوم علامه طباطبایی همراه هستم که اسناد تاریخی را ارائه می‌کردند مبنی بر اینکه امام(ع) جزء مشاوران درجه اول دستگاه خلافت بود و در تاریخ است که هیچ تصمیم مهمی گرفته نشده است، الا اینکه علی(ع) در آن حضور داشته است. بنابراین درست است که دور و اطراف حضرت چند نفری مانند سلمان فارسی، ابوذر، عمار و چند نفری از خصیصین و نزدیکان به حضرت بودند که نسبت به ایشان ارادت خاصی داشتند اما در جریان دیگر امور نیز بودند. سلمان فارسی در جنگ حضور داشت و حاکم مدائن شد. اما نکته قابل تامل این است که جهان اسلام از زمان قیام عایشه دوقطبی شد و دو قطب عثمانیه و بوترابیه ایجاد شد.
موحد در ادامه افزود: نمی‌خواهم در این مورد به تفصیل بپردازم اما باید بگویم که وقتی حضرت در جنگ جمل غالب شدند و رفتند و عایشه را با احترام به سمت مدینه راه انداختند، خودشان به اردوگاه اصحاب جمل رفتند و شرایط را دیدند. در واقع باید گفت که قضیه معاویه و خوارج نیز از این جنگ آغاز شد. معاویه نزدیک عثمان بود و خود را ولی دم او می‌دانست اما در روزهای اول هیچ وقت ادعای خلافت نداشت. بنابراین این مسئله یعنی جنگ جمل که بسیار اهمیت دارد در این کتاب گزارش نشده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به ویژگی‌های یک کتاب خوب اشاره و بیان کرد: کتاب خوب، کتابی است که جذاب باشد و خواننده را به خود مشغول دارد، اما من فکر می‌کنم جذابیت یکی از اوصاف است و کتاب خوب، کتابی است که علاوه بر جذابیت، چیزی هم به ما بیاموزد و چیز تازه‌ای بدهد و بعد از خواندن آن کتاب ما به تامل و فکر و اندیشیدن وا داشته شویم. وقتی کتاب را خواندیم دغدغه‌ای ایجا کند که این قضیه چیست. این کتاب آقای دفتری واجد این وصف است که هم جذاب است و هم اطلاعات خوبی می‌دهد و هم اینکه شما را به تفکر وامی‌دارد.
موحد تصریح کرد: از همان صفحه اول که در صفحه اولش آماری از مسلمانان می‌دهد موجب می‌شود که برای خواننده جذابیت ایجاد شود و خیلی خوب است که آدم بداند در کجای جغرافیای جمعیت اسلام قرار دارد. در همان صفحه اول این کتاب آمده که تعداد مسلمانان یک میلیارد و سیصد میلیون نفر استو در حدود 15 درصد آن یعنی 200 میلیون نفر شیعه هستند و از این تعداد نیز شیعه دوازده امامی که اکثریت را دارد، 150 میلیون نفر هستند. البته این آماری که آقای دفتری داده است خیلی دقیق نیست، اما می‌تواند یک تصویر کلی به دست ما بدهد و از این 50 میلیون دیگر نیز یک عده زیدی، یک عده اسماعیلی و یک عده‌ای نیز جزء فرق دیگر هستند. نکته دیگری که می‌توانیم از این کتاب بیاموزیم نیز در مورد تشعبات عجیبی است که در طی قرون گذشته بین شیعه به وجود آمده است.
انتهای پیام
منبع: ایکنا
کلیدواژه: خبرگزاری قرآن اندیشه محمدعلی موحد تاریخ تشیع جنگ جمل خاستگاه شیعه شب بخارا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۲۰۷۸۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
به جای واکنش احساسی، چهره واقعی اسلام را به دنیا نشان دهیم
طی سال‌های گذشته بخصوص چند سالی که از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران می‌گذرد؛ کشورها، گروه‌ها و کمپانی‌های مختلف در عرصه رسانه، فیلم‌ها و سریال‌هایی ساخته‌اند که نه تنها بر خلاف واقعیت‌های تاریخی بوده، بلکه حتی برخی از آنها هویت ملی و برخی هویت مذهبی و برخی هر دو را درباره ایران اسلامی نشانه گرفته‌اند. فیلم‌هایی مانند 300 ساخته زاک اسنایدر و یا اسکندر ساخته الیور استون و... یا فیلم‌ها و سریال‌هایی در مورد زکریای رازی یا خیام و این اواخر نیز سریال حشاشین که به خلافت گروه حشاشین و رهبری حسن صباح و تاریخ گروه او، نمونه‌هایی از آثاری هستند که هویت ملی و اسلامی ما را هدف گرفته‌اند. سریال‌هایی که در آنها قلب تاریخ صورت گرفته و با الهام از منابع دست چندم، چهره شیعیان و مسلمانان بصورت نامناسبی نمایش داده شده است به گونه‌ای که با واقعیت تاریخی فاصله‌ای بسیار دارد.
اما اکنون صحبت در مورد نقد محتوایی و تاریخی سریال حشاشین و فیلم‌هایی دیگر از این دست نیست. صحبت این است که چطور این پروژه‌های بزرگ به ثمر رسیده و ساخته می‌شوند اما در مقابل هیچ اثری از ما دیده نمی‌شود؟ و حالا باید چه کنیم؟
گفت‌وگوی ما با حجت‌الاسلام دکتر جعفر فخرآذر، مدیر کل فرهنگی دانشگاه ادیان و مذاهب درباره ایران و ایرانی هراسی‌ها و کارهایی است که باید برای پایان دادن به این سریال پرتکرار انجام دهیم.
دلایل انفعال در برابر ساخت آثار ضدایرانی
دکتر فخرآذر در ابتدا با بیان اینکه وقتی که فردی به زمین بی رقیب وارد می‌شود، قطعاً برنده است؛ می‌گوید: رقیبی که باید در صحنه باشد، ما هستیم و از آنجایی که ما نیز در صحنه حضور نداریم بنابراین رقیب برنده خواهد شد. اما اینکه چرا ما در صحنه نیستیم دلایل متعددی دارد. اولین دلیل آن را به بیانات رهبر معظم انقلاب ارجاع می‌دهیم. ایشان در نشستی که سالیان قبل با فعالین فرهنگی داشتند در سخنانی صریح و نصیحتی روشنگر فرمودند که سینما برای دین از سخنرانی مفیدتر است. اما این توصیه و جادوی سینما و تاثیر شگرفی که بر اذهان و افکار مردم دارد برای مسئولین فرهنگ‌ساز که باید عقبه و پشتوانه این مسئولین باشند در حوزه و دانشگاه جا نیفتاده است. به همین خاطر فکر و ذهن ما به سمت ساخت چنین پروژه‌هایی حرکت نمی‌کند.
ایشان یادآور می‌شود: دلایل مالی نیز در این راه دخیل هستند چرا که این پروژه‌ها هزینه‌های سنگینی دارند. وقتی این نکته را به دلیل قبلی ضمیمه می‌کنیم یعنی هنوز اهمیت این بحث که هویت ملی و دینی ما در گرو به نمایش درآوردن آنها و نمایش دادن با آثار تصویری است، درک نشده بنابراین بدیهی است که افراد تصمیم‌گیر و مؤثر، بودجه‌ها را به این سمت سوق نمی‌دهند اگر چه در سال‌های گذشته آثار مثبت آن را هم دیده‌اند. آن سال‌ها سریال‌هایی مانند مختارنامه داشتیم. از مباحث فنی و... که بگذریم، برد خوبی داشت و حداقل در آن برهه، تاریخ خودمان یعنی تاریخ صحیح شیعه را نقل کردیم و در موردش برنامه ساختیم. این سریال در کشورهای اسلامی پخش شد اما اکنون سرمایه‌ها خیلی کمتر به سمت ساخت پروژه‌های تاریخی می‌رود چرا که درگیر مباحث سیاسی، اقتصادی و امنیتی شده‌ایم که البته توجه کردن به آنها ضرورت دارد اما می‌تواند در اولویتی قرار گیرد که در کنار آنها آثار تاریخی هم وجود داشته باشد.
توصیه امیر مؤمنان(ع): استفاده از تجربیات گذشته در مسیر آینده
مدیرکل فرهنگی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به حدیثی از امیرالمؤمنین(ع) در مورد اهمیت تاریخ می‌گوید: حضرت می‌فرماید «روزگار بر بازماندگان آن گونه می‌گذرد که بر پیشینیان گذشت، آنچه گذشته باز نمی‌گردد و آنچه هم اکنون موجود است جاودان نمی ماند». آن حضرت با تأکید بر اهمیت تاریخ یکی از ستون‌های ایمان را توجه به سنت‌های پیشینیان می‌داند و می‌فرماید «از آنچه بر امت‌های مستکبر پیشین از عذاب الهی و کیفرها و عقوبت‌های او رسید عبرت گیرید و از قبرهای آنها و آرامگاهشان در زیر خاک پند پذیرید». حالِ ما همیشه با تاریخ ما در ارتباط است و مؤثرین حوزه فرهنگ باید با این مسئله کنار بیایند که فراموش کردن تاریخ، ممکن است حال را دگرگون کند. کما اینکه اکنون نیز اتفاق افتاده و تفکراتی که در مورد هویت ملی و مذهبی ما وجود دارد، در سطح جهان و تحت تاثیر رسانه‌های غربی دگرگون شده و دستکاری شده است.
دکتر فخرآذر تصریح می‌کند: اگر می‌خواهیم هویت ملی و مذهبی را اصلاح کنیم، باید تاریخ را خودمان نقل کنیم. در مورد شخصیت‌های تاریخی و دینی و وقایع تاریخی و... صحبت کرده و آنها را به تصویر کشیده و روایت‌های دست اول و صحیح را خودمان نقل کنیم. قطعاً کسی که در مقابل هویت فرهنگی ما قرار دارد، وقایع را درست نقل نمی‌کند. باید به میدان عمل آمده و به صورت قوی روایت‌های صحیح را نقل کرده و مانع کار آنان شویم. در دنیای رسانه نیز همینگونه است و در انتشار اخبار آن کسی موفق است که خبر بهتر، دست اول‌تر و منبع نزدیک‌تر به واقعه را نقل کند بنابراین در مورد تاریخ نیز باید این کار را انجام دهیم.
راوی روایت‌های دست اول تاریخی باشیم
مدیرکل ارتباطات دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح می‌کند: از یاد نبریم که در مورد تاریخ خود، چه ملی و چه مذهبی باید خودمان صحبت کنیم و بعنوان راوی دست اول نقش بازی کنیم. پیش از اینکه افرادی با غرض و اهدافی مشخص وارد این عرصه شوند، باید گوی سبقت را از آنان گرفته و آثار خودمان را در قالب فیلم و سریال، کتاب، بزرگداشت و... ارائه کنیم تا بتوانیم میدان را از مغرضان بگیریم. مسئولین ما باید ضرورت کار تاریخی و اهمیت فیلم و سریال‌های این حوزه را به خوبی درک کنند. در همین راستا بودجه کافی اختصاص پیدا کند و همانطور که به بسیاری مسائل روز مانند مسائل سیاسی، اقتصادی و امنیتی اهمیت داده می‌شود، به مسائل تاریخی نیز پرداخته شود. جامعه نخبگانی که منتقد و یاور کار فرهنگی است با قشر فرهنگی جامعه و بخش ستادی که همان هنرمندان هستند تعامل داشته باشند و دو طرف تلاش کنند سطح آگاهی خود را نسبت به رشته‌های هم بالا ببرند. کارگردانان با مفاهیم تاریخی و مذهبی بهتر آشنا شوند و متفکرین تاریخی نیز با اصول سینما آشنایی پیدا کنند تا بتوانند از مرحله منتقد بودن با نگاهی خشک فاصله بگیرند.
حالا باید میدان را در دست بگیریم
حالا امروز در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که سیصدها، حشاشین‌ها و... ساخته شده است. حتی برادران اهل سنت در مورد ائمه ما، امام صادق(ع) یا سایر ائمه(ع) سریال‌هایی ساخته‌اند و برخی دیگر از مفاخر ما مانند ابن سینا، خیام و... اطلاعاتی ناقص و نادرست ارائه داده‌اند. حجت‌الاسلام فخر آذر در پایان در پاسخ به این سؤال که برخی با هدف تخریب و یا حتی تصاحب هویت ملی و فرهنگی ما کارهایی انجام داده‌اند و ما از این قافله عقب هستیم. حالا باید چه کنیم؟ تصریح می‌کند: حالا که به اینجا رسیده‌ایم باید با استراتژی دقیق و حساب شده عمل کنیم. حالا نقد کردن، حمله کردن و واکنش‌های احساسی نسبت به آثار تخریب‌گر داشتن نه تنها مؤثر نیست بلکه حتی بیشتر باعث واکنش در سطح جامعه جامعه می‌شود. باید از امروز بصورت فعال میدان را دست بگیریم و برای پاک کردن ذهنیتی که این آثار در مردم جهان بوجود آورده‌اند، خودمان تولید محتوا کرده و در سطح جهانی پخش کنیم. بحث ملی، مذهبی، ائمه(ع)، اصحاب ائمه(ع)، کتاب‌های ادبی بسیار و... با قالب‌های متنوع حماسی، عرفانی، انسانی و دراماتیک محتوایی بسیار غنی را تشکیل می‌دهند. حتی نیازی نیست جواب آثار قبلی را بدهیم بلکه آثار جدیدی باید بسازیم. باید روح محبت و انسانیتی که در زندگی ائمه(ع) و اهل بیت(ع) ما و آثار شاعران و نویسندگان جاری و ساری بوده، بعنوان یک ایرانی شیعه به تصویر بکشیم تا چهره خشنی که از ایرانی و شیعیان نشان داده‌اند زدوده شود. اگر کلام هر یک از حضرات معصومین(ع) را سرلوحه اثر سینمایی قرار دهیم، چهره‌ای از شیعه و اسلام و ایرانی در جهان منتشر می‌شود. چهره‌ای که نه تنها بر ذهن مردم کشورمان و جهانیان ماندگار خواهد بود بلکه چهره واقعی اسلام شیعی و ایرانی مسلمان را در جهان ترمیم خواهد کرد.
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت